Καλημέρα σας!
Διαβάζω εδώ και καιρό το υπέροχο αυτό φόρουμ και για πρώτη φορά αποφάσισα να γράψω για να τιμήσω τον άνθρωπο που με τη δουλειά του με έβαλε στη διαδικασία να αγαπήσω το μηχανικό ρολόι.
Λέγεται Σταμάτης Κοτάν (ελπίζω να είναι καλά γιατί όταν τον γνώρισα ήταν ήδη ηλικιωμένος) και ζούσε στη Θεσσαλονίκη προερχόμενος από την Κωνσταντινούπολη όπου δούλεψε όλη τη ζωή του ως ρολογάς σε μεγάλο εργαστήριο.
Η ιστορία αρχίζει ως εξής:
Βρήκα κάποια στιγμή σ' ένα κουτί ένα παλιό ρολόι τσέπης, του παππού μου, απ αυτά που θεωρούνται "κυνηγετικά" δηλ. με διπλό καπάκι και εσωτερικό καπάκι για το μηχανισμό.
Αυτό που με εντυπωσίασε είναι ότι ο μηχανισμός, ενώ ήταν χρόνια χαλασμένος (μιλάμε για πάρα πολλά χρόνια), δεν είχε ίχνος φθοράς, σκουριάς ή άλλων ενδείξεων ηλικίας, το τζάμι και οι δείκτες έλειπαν και η πλάκα ήταν σπασμένη σ΄ένα σημείο. Το δεύτερο ενδιαφέρον ήταν η αρίθμησή του που δεν έμοιαζε με τίποτε από αυτά που ήξερα.
Είχα κάνει τότε μια έρευνα στους τεχνίτες, αλλά κανείς δε δεχόταν ούτε καν να ασχοληθεί.
Αργότερα μια ηλικιωμένη συγγενής, που πρόλαβε τον παππού ζωντανό (πέθανε όταν ο πατέρας μου ήταν μόλις δύο ετών και είχε παντρευτεί μεγαλούτσικος), διηγήθηκε μια ιστορία σύμφωνα με την οποία το ρολόι του το χάρισε ο εγγλέζος διευθυντής του στη Morgan στην Κωνσταντινούπολη (γνωστό διεθνές μονοπώλιο άνθρακα), γιατί είχε καθυστερήσει μερικές φορές να έρθει στο γραφείο! Αυτό θα πει επίπληξη από τζέντλμαν της εποχής!
Οπότε, εντυπωσιασμένος από την ηλικία του ρολογιού, επανέλαβα την έρευνα αγοράς, ώσπου τελείως τυχαία γνώρισα έναν ηλικιωμένο με περίεργη προφορά που μου φάνηκε γνωστή. Για τους περισσότερους, η πολίτικη προφορά είναι ένα χαριτωμένο χαρακτηριστικό της ταινίας "πολίτικη κουζίνα", ενώ για μένα είναι ήχος που με συνόδευε από τα μικράτα μου όταν μαζευόταν το σόι και άρχιζε το χαβαλέ (και ήταν πολύ χαβαλογλεντζέδες οι Πολίτες), μέχρι που ένας - ένας μας άφησαν χρόνους.
Ο κύριος Σταμάτης (ποτέ δε λες έναν Πολίτη "μπαρμπα" ή "κυρ"...), λοιπόν, είχε μόλις έρθει από την Πόλη κι εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη για να τελειώσει τις μέρες του κοντά στην αδελφή του και ήταν σ' όλη του τη ζωή ρολογάς και ΤΙ ΡΟΛΟΓΑΣ!!! 'Εχοντας κάνει μια βόλτα από τους ρολογάδες και τους αντικέρηδες, δήλωνε απογοητευμένος από τη σύγκριση της Θεσσαλονίκης με την Πόλη που ήξερε και φυσικά ανέλαβε να φτιάξει το ρολόι.
Του παρέδωσα λοιπόν το ρολόι, χωρίς να πολυπιστεύω ότι θα τα καταφέρει, μέχρι που με κάλεσε σπίτι μου να μου δείξει κάτι. 'Ετσι μπήκα στο βασίλειο του πραγματικού μάστορα, που είχε κουβαλήσει μαζί του, στα 75 του, όλη του την επαγγελματική ιστορία: ρολόγια, ανταλλακτικά, οδηγούς επισκευής σε διάφορες γλώσσες, καταλόγους και μερικά δείγματα ρολογιών τοίχου που θα άξιζε να εκτεθούν στο μουσείο του Τοπ Καπί στην Κων/πολη ή στο Λούβρο και το Ερμιτάζ, όπου έτυχε να δω παρόμοια. Το διαμέρισμα ήταν πολύ μικρό και δούλευε σε μια γωνία της κρεββατοκάμαρας, ώστε να μπορεί να εκθέτει τη συλλογή του στο υπόλοιπο σπίτι.
Αυτός λοιπόν, την ώρα που η γυναίκα του σερβίριζε μερακλίδικους καφέδες και... κυδωνόπαστο μου εξηγούσε για το μηχανισμό του ρολογιού την ώρα που... έκοβε γρανάζι σε μια μικροσκοπική μόρσα με μια λεπτεπίλεπτη λίμα αφού είχε προγουμένως υπολογίσει τα πάντα για τη λειτουργία του, δόντια, πάχος, ρυθμό περιστροφής.
Είχα μείνει κυριολεκτικά άναυδος!
Μάλλον είναι περιττό να πω ότι το ρολόι λειτουργεί αλάνθαστα και έχει τα πάντα στη θέση τους, ακόμα και την πλάκα που την αποκατέστησε με σμάλτο, γιατί είναι μάλλον σπάνια, αφού τα νούμερα της είναι η παλιά οθωμανική αρίθμηση, κάτι που μου έλυσε και τη σχετική απορία. Δείγμα αυτής της αρίθμησης εδώ:
http://cgi.ebay.com.my/DENT-LONDON-MENS-P-WATCH-1850s-OTTOMAN-TURKISH-W-KEY_W0QQcmdZViewItemQQitemZ120332363955 Ιδού λοιπόν ένα κλασικό δείγμα της ωρολογοποιίας των ετών 1860 - 1890, τυπικό επίχρυσο αμερικάνικο Hunter Case της Meriden Watch Company / Connecticut, όπως αποκάλυψαν οι παμπάλαιοι κατάλογοι του κ Σταμάτη Κοτάν του γνήσιου τεχνίτη απ τα παλιά.
Η εταιρεία κατασκεύαζε ασημικά και κοσμήματα και πουλούσε κατά παραγγελία ρολόγια με μηχανισμούς ελβετών ωρολογοποιών με το λογότυπό της, στην αμερικάνικη, τουρκική και άλλες αγορές.
Από τότε, ο ούτως ή άλλως μεγάλος σεβασμός που έτρεφα στους δημιουργούς-κατασκευαστές και σε κάθε τεχνικό και μηχανολογικό επίτευγμα, αυξήθηκε ακόμα περισσότερο και δημιούργησα μια πολύ μικρή συλλογή από ρολόγια -αποκλειστικά μηχανικά και κατά προτίμηση αυτόματα- παλιά και προσιτά στην τιμή.
